Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο μετά από τον καρκίνο των πνευμόνων. Στις ανεπτυγμένες χώρες, ο κίνδυνος ενός ενήλικα να αναπτύξει καρκίνο του παχέος είναι 6% ή 1 στους 18. Το 90% των περιπτώσεων παρουσιάζονται σε ηλικίες άνω των 50 και λίγο συχνότερα σε άνδρες.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι νόσος που μπορεί να προληφθεί. Σήμερα γνωρίζουμε αρκετές πτυχές της παθογένεσής του και παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξή του. Επίσης, υπάρχουν αρκετά αποτελεσματικά εργαλεία πρώιμης διάγνωσης. Το πλέον σημαντικό με τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι ότι εάν διαγνωσθεί έγκαιρα μπορεί να αντιμετωπισθεί ριζικά, δηλαδή να επιτύχουμε ίαση του ασθενούς.
Τι προκαλεί τον καρκίνο του παχέος εντέρου;
Πριν εκδηλωθεί ένας καρκίνος, συχνά παρατηρούνται αλλαγές στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου. Ένας τύπος αλλαγής είναι η ανάπτυξη ενός πολύποδα. Η αφαίρεση του πολύποδα μπορεί να προλάβει την εξέλιξή του σε καρκίνο. Τα αίτια του καρκίνου του παχέος εντέρου δεν είναι ακόμα πλήρως γνωστά. Παρόλα αυτά, μεγάλες διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου αυξάνουν τις πιθανότητες ενός ατόμου να εμφανίσει καρκίνο.
Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου
Ηλικία
Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου αυξάνει με την ηλικία. Παρά το ότι σπάνια παρουσιάζεται και σε νέα άτομα, 9 στους 10 πάσχοντες είναι άνω των 50 ετών.
Διατροφή
Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Πιθανότατα ευθύνονται το ζωικό λίπος που αυξάνει την κυτταρική διαίρεση στο επιθήλιο του εντέρου, ή/και καρκινογόνα που παράγονται κατά το μαγείρεμα ζωικών πρωτεϊνών σε υψηλή θερμοκρασία. Παράλληλα παρατηρήθηκε μια προστατευτική ιδιότητα των φυτικών ινών, όπως και των λαχανικών και των φρούτων. Το φυλλικό οξύ που ανευρίσκεται στα πράσινα λαχανικά και σε πολυβιταμινούχα σκευάσματα δρά προστατευτικά. Η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ επιβαρύνει την προδιάθεση για καρκίνο του παχέος.
Πολύποδες
Οι αδενωματώδεις πολύποδες είναι καλοήθεις όγκοι που προβάλλουν στον αυλό του εντέρου και θεωρούνται προκαρκινωματώδεις, μπορούν δηλαδή να εξαλλαχθούν σε καρκίνο. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι όλοι οι καρκίνοι του παχέος εντέρου προέρχονται από κάποιον πολύποδα ο οποίος εξαλλάχθηκε. Η εξαλλαγή αυτή συνήθως χρειάζεται χρόνια για να αναπτυχθεί. Για το λόγο αυτό οι πολύποδες πρέπει να αφαιρούνται και ο ασθενής να βρίσκεται σε στενό έλεγχο με συχνές κολονοσκοπήσεις.
Βεβαρημένο ιστορικό
Όταν υπάρχουν συγγενείς 1ου βαθμού που έχουν καρκίνο του παχέος εντέρου τότε η πιθανότητα εμφάνισης είναι τριπλάσια. Επίσης οι γυναίκες με ιστορικό καρκίνου του μαστού, μήτρας ή ωοθηκών εμφανίζουν αυξημένο ποσοστό ανάπτυξης καρκίνου παχέος εντέρου.
Κάπνισμα
Παχυσαρκία
Μειωμένη σωματική άσκηση
Αν τροποποιούσαμε τον τρόπο ζωής μας και δίναμε σημασία στους παράγοντες κινδύνου, περισσότεροι από τους μισούς καρκίνους του παχέος εντέρου θα μπορούσαν να προληφθούν!
Το να έχει κανείς έναν ή περισσότερους από τους παραπάνω προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου δεν σημαίνει ότι θα αναπτύξει καρκίνο. Έχει, όμως, περισσότερες πιθανότητες, και πρέπει να είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένος στα θέματα πρόληψης.
Ο καρκίνος του εντέρου προσφέρεται ιδιαίτερα για πρόληψη γιατί:
- συνήθως ξεκινάει σαν καλοήθης πολύποδας (προκαρκινική κατάσταση)
- απαιτείται αρκετό διάστημα πριν γίνει καρκίνος
- η πολυπεκτομή διακόπτει την εξέλιξη σε καρκίνο
- ακόμα και αν έχουμε καρκίνο, σε αρχικό στάδιο θεραπεύεται πλήρως με εγχείρηση.
Τι συμπτώματα μπορεί να εμφανισθούν;
- Αίμα στα κόπρανα, ανοιχτόχρωμο ή σκούρο. ΠΡΟΣΟΧΗ: συχνά αποδίδονται μικρές ή μεγαλύτερες αιμορραγίες σε αιμορροΐδες. Μην εφησυχάζετε αν δεν υποβληθείτε στον κατάλληλο έλεγχο.
- Ανεξήγητη διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή το αίσθημα ότι το έντερο δεν κενώνεται πλήρως.
- Η αλλαγή των συνηθειών του εντέρου, δηλαδή κάποιος που παρουσίαζε δυσκοιλιότητα εμφανίζει τώρα συχνές διάρροιες ή το αντίστροφο.
- Γενικά κοιλιακά συμπτώματα, όπως πόνος, πολλά αέρια, τυμπανισμός, “κράμπες” του εντέρου.
- Αναιμία. ΠΡΟΣΟΧΗ! δεν θα πρέπει να παίρνουμε τυφλά σίδηρο για διόρθωση της αναιμίας χωρίς να έχουμε ελέγξει το γαστρεντερικό μας σύστημα.
- Απώλεια βάρους, αδυναμία και εύκολη κόπωση.
Πως διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου πρώιμα;
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να διαγνωσθεί έγκαιρα αν εφαρμοσθούν τα παρακάτω:
- Κολονοσκόπηση σε ηλικία 50 ετών σε όλους ανεξαρτήτως ατομικού ή οικογενειακού ιστορικού.
- Άτομα με ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου στην οικογένεια πρέπει να υποβληθούν σε προληπτικό έλεγχο σε ηλικία τουλάχιστον δέκα χρόνια μικρότερη από την ηλικία εμφάνισης του καρκίνου στο μέλος που έπασχε.
- Η εμφάνιση αίματος στις κενώσεις, ξαφνικής αλλαγής στις συνήθειες του εντέρου ή ανεξήγητης αναιμίας είναι καμπανάκι για την εξέταση από ειδικό ιατρό (γαστρεντερολόγο).
Πως αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το μέγεθος, την εντόπιση και την έκταση του όγκου, από τις τυχόν επιπλοκές που έχει προκαλέσει και από τη γενική κατάσταση του ασθενούς. Απαιτείται η συνεργασία ομάδας ιατρών όπως χειρουργού, γαστρεντερολόγου, ογκολόγου και ακτινοθεραπευτή, ώστε να ακολουθηθεί μια ή συνδυασμός περισσοτέρων θεραπευτικών επιλογών.
Η χειρουργική θεραπεία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας του καρκίνου του παχέος εντέρου και περιλαμβάνει την αφαίρεση του τμήματος του παχέος εντέρου που φέρει τον όγκο καθώς και των περιοχικών λεμφαδένων. Η λαπαροσκοπική αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι η πλέον ενδεδειγμένη χειρουργική θεραπεία.
Χημειοθεραπεία είναι η χρήση φαρμάκων που εξολοθρεύουν τα καρκινικά κύτταρα όπου και αν βρίσκονται στον οργανισμό. Γίνεται συνήθως μετά το χειρουργείο. Τα φάρμακα δίνονται από τη φλεβική οδό.
Ακτινοθεραπεία ονομάζουμε την αγωγή με ακτινοβολία υψηλής δόσης με στόχο την τοπική καταστροφή καρκινικών κυττάρων στην περιοχή που εφαρμόζεται.